Roots in Rotterdam

Start

Over RinR

Deelnemers

Contact

140278

Hendrick Thompson

Hendrick Thompson (Brussel 1691 – Rotterdam 1764), chirurgijn

Mijn voorvader Hendrick Thompson was (opper)chirurgijn voor de kamer Rotterdam en de kamer van Delft van de VOC. Het is aannemelijk dat hij een ‘vrij cruciale’ rol heeft gespeeld in de verspreiding van de Westerse Geneeskunde in Japan (Beukers, 2000). In die tijd waren de handelsrelaties van Japan beperkt tot China, Korea en Nederland. De Nederlandse handelspost was gevestigd op het kunstmatige eilandje Deshima in de haven van Nagasaki. De contacten tussen de Nederlanders en de Japanners waren zeer beperkt. Alleen de tolken hadden toegang tot het eilandje en jaarlijks was er de zogenaamde hofreis: het bezoek van het 'opperhoofd' (de hoge functionaris) van Deshima aan het hof van de shogun in Edo (nu Tokyo). De chirurgijn en de secretaris vergezelden het opperhoofd op deze jaarlijkse hofreis. Tijdens hun verblijf in Edo bezochten Japanse geleerden de Nederlanders en ondervroegen dan de chirurgijn over westerse geneeskunde.

Daarnaast verwierven de tolken tijdens hun bezoeken aan Deshima kennis over de Nederlandse geneeskunde. Zo ontstonden zogenaamde Hollandse chirurgie-scholen in de tolkenfamilies, zoals de Narabayashi familie. De grondlegger van deze school, Narabayashi Chinzan, vertaalde in 1706 delen van Paré’s Chirurgie, een bekend boek dat ook in bezit was van de chirurgijns op de schepen.

Op zijn vijfde en langste reis naar Azië verbleef  Hendrick Thompson van oktober 1730 tot september 1733 in Japan als opperchirurgijn voor de kamer Delft van de VOC. Dit verblijf vond plaats tijdens de regering van de achtste shogun Tokugawa Yoshimune (1716-1745). Deze shogun moedigde de bestudering van westerse wetenschappen aan, in het bijzonder van de astronomie, geneeskunde en botanie. Thompson maakte de jaarlijkse hofreis drie keer en maakte kennis met de hofartsen Kurisaki Dou III en Katsuragawa Hochiku, de botanicus Niwas Seikahu en de bibliothecaris Fukarni. Deze contacten resulteerden uiteindelijk in de vertaling van Rembert Dodoens’Cruijdeboek onder de titel Oranda honzo wage (‘Verklaring van de Hollandse Botanie in het Japans. Dergelijke contacten en activiteiten lagen aan de basis van een nieuw wetenschapsterrein dat in de tweede helft van de achttiende eeuw in Japan ontstond: Rangaku of ‘Hollandkunde’.

Bron: Beukers, H. (2000). Thompson: een Rotterdamse chirurgijn in Decima. Lezing tijdens de Gewone Vergadering der Leden van het Bataafsch Genootschap der Proefondervindelijke Wijsbegeerte te Rotterdam. op 4-12-2000.

De reizen van Hendrick Thompson (Brussel 1691-Rotterdam 1764) als chirurgijn

08-01-1724 Voor de kamer van Rotterdam van de VOC met de ‘Blijdorp’ uitgezeild

07-08-1724 Aankomst in Batavia

16-08-1725 Thuisgevaren

21-04-1726 Voor de Kamer van Rotterdam met de ‘Noordwaddinxveen’ uit Goeree vertrokken

18-09-1726 In Batavia aangekomen

18-09-1727  Met ‘Het Wapen van Hoorn’ thuisgevaren in Amsterdam

26-04-1729 Voor de Kamer van Delft met de ‘Goudriaen’ uitgezeild

25-11-1729 In Batavia aangekomen

Achtereenvolgens op de ‘Heesburg’, ‘Patmos’, ‘Japan’, ‘Marquette’ en ‘De Buys’

20-08-1735 Met ‘De Buys’ thuisgevaren in Enkhuizen

Voorvaders

Hendrick's vader Gulielmus Thompson (geb. 1650, Brussel) is 'doopheffer bij een neef van 18 jaar in 1674, bekeerd vanuit de Anglicaanse kerk'. Zijn voorvaders waren militair in het Engelse/Schotse huurleger.

Siebold

Het ligt voor de hand dat Hendrick Thompson een wegbereider is geweest voor Philipp Von Siebold (1796-1866), verzamelaar in Japan, de ook op Decima verbleef. Zijn verzameling is te bezichtigen in het Sieboldhuis in Leiden. Overigens zijn er ook tijdelijke tentoonstellingen zoals die van modeontwerper Q Hisashi Shibata, die in 2001 naar Nederland kwam. De mode-collectie waarmee hij in 2005 afstudeerde aan de Rietveld-academie, noemde hij 'I Am Dejima' als symbool voor de ontmoeting van twee culturen op één geïsoleerde plek.

Isaac Titsingh: Plattegrond der Nederlandse Faktory op het Eiland Desima bij Nagasaki. Copied from a Bunjiemon Toshimaya's woodblockprint. Published in I. Titsingh: Illustrations of Japan. London 1822. Part I, Plate 4. (private collection)

Paré, A. translated by Walter Hammond. The method of curing wounds made by gun-shot. Also by arrows and darts, with their accidents……. London: Isaac Iaggard. 1617

Rembert Dodoens

Terug naar startpagina Katja van Vliet

Zie ook:

http://voc-kenniscentrum.nl/kamer-rotterdam.html

http://www.bertsgeschiedenissite.nl/nieuwe%20geschie denis/17e%20eeuw/voc_japan.htm

http://www.sieboldhuis.org/