Roots in Rotterdam

Start

Over RinR

Deelnemers

Contact

140278

De Afrikaanderwijk - officieel de Transvaalbuurt - was een arbeiderswijk, de bakermat van Feyenoord (de 'barbaren van Zuidelijk Rotterdam'), aan het begin van de twintigste eeuw uit de grond gestampt voor de havenarbeiders. Een typische arbeiderswijk direct gelegen naast spoorwegemplacement en industrieterreinen. Een wijk met veel kleine middenstand en talrijke buurtcafés. De wijk die de markt haar naam gaf en geeft. De Afrikaandermarkt die jarenlang op woensdag en zaterdag door Frouk en Aad werd bezocht, niet alleen vanwege de sfeer maar vooral ook vanwege de goedkope prijzen.

De Afrikaanderwijk is ook de plek waar zij inwoonden bij een ouwe chagerijn in de Schalk Burgerstraat 15a. Daar woonden Aad en Frouk en dit was het woonadres waar Hans, Jan, Neeltje en Rob geboren werden (hoewel de feitelijke bevalling meertijds in de Kraamkliniek in de Boudewijstraat plaatsvond). De Afrikaanderwijk herbergt ook de straat waar Michiel Brink's 'loopbaan' als Rotterdammer begon: de Cronjéstraat. Inmiddels wordt de Afrikaanderwijk ingrijpend gerenoveerd. Veel nieuwbouw, ook in de Schalk Burgerstraat, waardoor het geboortehuis van drie van Frouk's kinderen slechts in de herinnering bestaat.

Omstreeks 1911 begon men met het bouwen van Bloemhof. Deze wijk kwam omstreeks 1920 grotendeels gereed. Straten zoals de Zwederstraat, Abcoudestraat, Oleanderstraat en Stokroostraat (zie 2) werden als eerste aangelegd. Een gedeelte van de wijk Bloemhof - het gebied tussen de Putsebocht-Violierstraat-Lange Hilleweg en Resedastraat bestond uit lage eengezinswoningen, het zogenaamde Kossel-complex.  In deze buurt hebben Aad en Frouk 28 jaar gewoond. Het 6-leden tellende gezin (Marijke werd in 1962 in het Clara Ziekenhuis geboren) woonde hier in een kleine woning naast een badhuis. De trots van het huis was het achterplaatsje waar Aad eigenhandig een schuur bouwde waar hij zijn vele timmermansklussen kon doen. Hier brachten de kinderen hun jeugd door: in de speeltuin op Bloemhof, maar vooral ook op de scholen in de buurt: de Koningin Wilhemina School en de Paul Krugerschool.

De Strevelswijk vormt onderdeel van Bloemhof en is het buurtje rond de Sandelingestraat. Ook hier liggen verschillende adressen die voor de families van belang zijn. Chronologisch gezien start de aanwezigheid van de familie in de Strevelswijk op het Zwijndrechtseplein 2. In dit huis woonde Jan Andeweg met zijn hele gezin (11 personen!), waaronder Aad. Het was ook in deze periode dat Neeltje Andeweg-de Boer overleed op 39-jarige leeftijd in het Coolsingel Ziekenhuis. Zij lag opgebaard in het mortuarium, toen dit ziekenhuis werd getroffen tijdens het bombardement op Rotterdam in mei 1940. Op de begraafplaats Crooswijk herinnert een monument aan de burgerslachtoffers die vielen bij deze ingrijpende inleiding tot de tweede wereldoorlog. Bij de beheerderswoning is een boekje in te zien, waar bij het openslaan van de eerste bladzijde haar naam wordt genoemd.

Vreewijk is geënt op de Engelse tuinstad. Het boek Garden City van Ebenezer Howard is maatgevend geweest bij de ontwikkeling van tuinsteden. Vreewijk wijkt daar voor een deel van af, omdat heel veel voorzieningen die bij tuinsteden horen niet in Vreewijk te vinden waren. Tuinsteden waren bedoeld om de voordelen van zowel stad als platteland met elkaar te verenigen. Vanuit de stad werden werk en uitgaansmogelijkheden ingebracht en vanuit het platteland de frisheid en reinheid. Op die manier ontstond een geleidelijke overgang tussen stad en land en door de goede woonomstandigheden werd sociale onrust voorkomen. In Tuindorp Vreewijk woonden verschillende lagen van de bevolking. Doktoren en leraren in de hoekpanden, geschoolde arbeiders, oftewel fatsoenlijke armen in de rijtjeshuizen. Van der Mandele was lid van de Gezondheidscommissie en uit dien hoofde bekend met de slechte hygiëne in de alkoofwoningen in de stad. Na een studiereis naar Engelse tuinsteden probeerde hij iets dergelijks ook in Rotterdam te verwezenlijken voor de arme mensen. Hij trommelde de sociale elite van Rotterdam op en richtte de N.V. Maatschappij voor Volkshuisvesting Vreewijk op, die enig aandeelhouder werd van "Vreewijk". Zijn opzet slaagde. Van der Mandele had de beroemde architect Berlage gevraagd een stadsplattegrond te maken. Dit zie je vooral terug in het westelijk gedeelte, dat veel idyllischer is dan het oostelijke deel. Dat is van de hand van Granpré Molière, de huisarchitect van Van der Mandele. Granpré Molière hield meer dan Berlage rekening met de portemonnee van de dienst Gemeentewerken. Door te kiezen voor lange rechte straten ontweek hij dwarsverbindingen die extra muren zouden opleveren en dus meer dure arbeid. Ook de geroemde grote hoeveelheid groen werd voor een deel uit nood geboren. Verhardingen en stoepen waren te duur.

Bron: Rob Andeweg en Michiel Brink (2004). De beknopte woongeschiedenis van de familie's Andeweg en Lem in Rotterdam-Zuid in woord en in beeld in de periode 1929-2004. Ter gelegenheid van de 75e verjaardag van Froukje Andeweg-Lem. Rotterdam, 17 februari 2004

Terug naar startpagina Rob Andeweg